A.D.Saharow adyndaky MGEI:
Belarusiýanyň ekologik ugurly hünärmentler boýunça kadrlar taýýarlamak boýunça öňdebaryjy okuw edarasy;
GDA-nyň gatnaşyjy döwletleriniň ekologik bilim boýunça esasy guramasy;
Durmuşyň aýratyn filosofiýasy, koevolýusiýanyň, tebigatyň we adamyň gatnaşyklarynyň garşylykly ösüşiniň ýörelgelerine deňeşdirilýän;
Ýokary ekologik hünärmentler.
Biziň taryhymyz:
1986-1994
1986-njy ýylyň Çernobyl halaty gezegimiziň ilatynyň uly böleginiň durmuşyny we aňyny keskin üýtgetdi. Bu halatyň netijelerini minimalleşdirmek üçin fizika, kimiýa, biologiýa, lukmançylyk ýaly ylymlaryň kesişmesinde ylymlara eýe bolan hünär kadrlary zerur bolandygy aňat boldy. Şol döwürde şeýle hünärmenler maksatly taýýarlanylmady.
Aleksandr Mihaýlowiç Lýuzko ýurdumyzda ilkinji bolup radioekologlaryň hünärmentlerini taýýarlamagyň zerurlygyny düşündi. 1991-nji ýylyň maýynda BM-niň Çernobyl meselelerini çözmek boýunça halkara hyzmatdaşlygynyň maksatnamasyna A.D.Sakarowyň ýadygärliginiň ilkinji halkara kongresiniň gatnaşyjylary tarapyndan goldanylan «Radioekologiya boýunça halkara kollejiniň» taslamasy girizildi. UNESCO tarapyndan hem kollejiň döredilmeginiň goldawy alyndy.
1992-nji ýylyň 20-nji ýanwarynda Belarus Respublikasynyň Ministrler Geňeşiniň «W.I. Lenin adyndaky Belarus döwlet uniwersitetiniň ýanynda A.D. Saharow adyndaky Radioekologiýa boýunça halkara ýokary kollejini açmak hakynda» № 20 Karary çykdy. Kolleje fizika-matematika ylymlarynyň namzady, doçent A.M. Lýutsko ýolbaşçylyk etdi.
Kollejiň öňüne şu wezipeler goýuldy:
radio ekologiýasy, radiasiýa howpsuzlygy, radiobiologiýa, radiasiýa we ýadro lukmançylygy, radiasiýa tehnologiýalary babatda hünärmentleriň taýýarlanylmagy we hünärmentleriniň ýokarlandyrylmagy;
radiasiýa tehnologiýasy, radiasiýa tehnologiýalary babatda ylmy barlaglary geçirmek, radiasiýa wagtlarynyň netijelerini öwrenmek;
radioekologik meseleler boýunça kärhanalar, guramalar, edaralar we ilat üçin maglumat taýýarlamaga gatnaşmak;
radioekologiýanyň bilim we ylmy meseleleri boýunça halkara hyzmatdaşlygy.
Görkezilen Kararlara A.D.Saharow adyndaky Radioekologiýa boýunça halkara ýokary kollejiniň binalarynyň toplumyny gurmak üçin Minsk şäheriniň çäginde 8 gektar meýdany bolan ýer bölegi göz öňünde tutuldy.
27-28-nji ýanwarda kollejiň Halkara howandarlyk komitetiniň ilkinji mejlisi bolup, onda Andrey Dmitriewiç Saharowyň aýaly Ýelena Georgiewna Bonner gatnaşdy.
Kollejde ilkinji okuw ýyly 1992-nji ýylyň 3-nji noýabrynda başlandy we onuň ilkinji talyplary tarapyndan üç ýyllyk maksatnamasy boýunça okuw bilen tebigy bilim we lukmançylyk profilleriniň hünärmentleri boýunça ýokary okuw ýurlarynyň iki kursyny bitiren 65 adam boldy. Okuw prosesini guramak üçin kolleje Dolgobrodskaya, 23/1 ugrundaky Minsk gatnaşyk politekhnikumynyň binasynda 8 sany jaýlar bölündi. Talyp täsirleri Gomel welaýatynyň Höýniki şäherinde geçirildi, ol ýerde sähra stansiýasy döredildi.
Kollejde kafedralaryň hukuklarynda ýadro fizikasy we radiokimýasy departamenti, radiobiologiya, ýadro we radiasiýa lukmaniýasy departamenti, «radioekologiya we radiokimiýa», «radiobiologiya we radiasiýa lukmaniýasy», «radioekologiya we agrobiologiya» hünärlikleri boýarlary boýary boýary bilen «radiolary taýarlanylaşdyrylaşdyrylaýyn edilýär.
Ýörite edebiýatyň ýoklugy, düzgün-düzgün maksatnamalary, meýdanlaryň, okuw enjamlarynyň we ýokary hünärli mugallymlaryň ýetmezçiligi sebäpli ekstremal şertlerde öwrenmäge we okamaga degişli boldy.
1993-nji ýylda talyplaryň ikinji topary amala aşyryldy. Okuw maksatnamasy dört ýyl üçin niýetlenildi. Bu gezek umumy orta bilimi bolan abiturientleri hem kabul edipdirler. Okuw ýylynyň ahyrynda «lukmançylyk ekologiýasy» hünärmentçiligi bilen «radiobiologiya we radiasiýa lukmançylygy» hünärmentçiligi açyldy. Kolleje onuň ýerleşýän binasy doly berildi. Okuw prosesi durnuklaşdy, maddy-tehniki baza berkitildi, ylmy-barlag pudagy açylandan soň ylmy barlaglaryň mowzugy giňeldi.
1994-nji ýylda talyplaryň topary 5 ýyllyk okuw möhletine geçirildi. «Radioekologiýa» hünärmentçiliginiň çäklerinde taýýarlyk «ýadro fizikasy we radiokimýasy», «radiasiýa howpsuzlygy» (soňra olara «ekologik monitoring we audit» we «ekologik maglumat ulgamlary» hünärmentçilikleri gärçiligi geşdirler gidar) boýar. «Radiobiologiya we radiasiýa lukmançylygy» hünärmentçiligine talyplar «radiobiologiýa», «lukmançylyk ekologiýasy», «immunologiýa» (soňra «radiasiýa gigienasy we epidemiologiýasy» ýöriteleşdirildi) boýunça ýardy.
1994-1999
1994-nji ýylyň 21-nji oktýabrynda Belarus Respublikasynyň Bilim we ylym ministrliginiň buýrugy bilen kollej A.D.Saharow adyndaky Radioekologiýa boýunça halkara institutyna öwrüldi, ol fizika-matematika ylymlarynyň namzadyna, kollejiň öweri bolup doçülige Aleksandr idar meýoviç meýoviç lýoviç laň başyna başlyk etdi.
1995-nji ýylda 38 hünärmeniň ilkinji neşiri geçirildi. Şol ýylda fakultetleriň hukuklarynda radioekologiya, daşky gurşawyň fizikasy, ekologik maglumat ulgamlary kafedralarynyň düzüminde radioekologiýa departamenti we lukmançylyk ekologiýasy, patologiýa we immunologiýa kafedralarynyň düzüminde radiobiologiýa departamenti döredildi. Ýokary ylmy maliýeli kadrlary taýýarlamak üçin 9 hünärmentlik boýunça aspirantura açyldy.
1995-nji ýylda institut tarapyndan Radiasiýa goramak boýunça Milli komissiýa we Bilim ministrligi tarapyndan tassyklanan Belarus Respublikasynda radioekologik bilim konsepsiýasy işlenildi. Bu Konsepsiya institutyň soňky ýyllar üçin işiniň ugurlaryny kesgitledi.
14 июля 1995 года
1997-1998-nji okuw ýylynyň başyna çenli filosofiýa, sosiologiya we ykdysadyýet kafedrasy, ekologik monitoring kafedrasy, radiobiologiýa kafedrasy, adamyň biologiýasy kafedrasy, immunologiýa kafedrasy döredildi.
Aleksandr Antonowiç Milýutin
1998-nji ýylyň 19-njy martynda institutyň rektory bolup biologiýa ylymlarynyň doktory, professor Aleksandr Antonowiç Milýutin bellendi. Onuň ýolbaşçylygynda gurluşyk özgerişler, maddy-tehniki bazany berkitmek, okuw prosesiniň we ylmy barlaglaryň ylmy-metodiki üpjün edilmegini ösdürmek, halkara hyzmatdaşly
1998-nji ýylyň awgustyndan institutda üç fakultet işleýär: radioekologiýa; radiobiologiýa we ekologik lukmançylyk; kadrlaryň hünärini ýokarlandyrmak we gaýtadan taýýarlamak.
1999-2015
1999-2015
1999-njy ýylyň iýulynda A.D.Saharow adyndaky Radioekologiýa boýunça halkara instituty Belarus Respublikasynyň bilim ulgamynyň Respublika döwlet gözegçiliginiň attestasiýasyndan geçdi we A.D.Saharow adyndaky Halkara döwlet ekologiýa uniwletine öwerildi. Ýokary okuw jaýynyň esasy wezipeleri:
radiasiýa wagtlarynyň netijelerini ýatyrmak we göz öňünde tutmak, radiasiýanyň we beýleki tebigy we tehnogen faktorlaryň dürli ekosistemlere täsirini analiz etmek, diagnostika we profilaktika, ekologik monitoringiň we auditiň beýleki beýleki ugurlarynda amalaryň amagynyň amasyny ýaly bilen baýyn edilýän edilýän edilýän edilýän edilýän bolmagy we tassyn edilýän edilýän milli we taslamalar boýarlary we taslamalar boýarlary
ekologik ugrundaky hünärmentler boýunça ýokary ylmy maliýeli kadrlar taýýarlamak;
Belarus Respublikasynyň, GDA ýurtlarynyň we beýleki döwletleriň radio ekologiýasy, radiasiýa howpsuzlygy, radiobiologiýa, ekologik lukmançylyk boýunça hünärmentleriniň hünärini ýokarlandyrmak we gaýtadan taýýýarlamak;
ekologik ýagdaýlaryň netijeleriniň öňüni almak we ýatyrmak, ýaşaýan gurşawyň adamyň saglygyna amatly däl şertleriniň täsirini ýetirmek meseleleriniň giňden görnüşi boýunça fundamental we ulgamly barlaglary geçirmek;
bilim we ylmy işler babatda halkara hyzmatdaşlygy.
2003-2013-nji ýyllar aralygynda uniwersitete tehniki ylymlaryň doktory, professor Semyon Petrowiç Kundas ýolbaşçylyk edýär.
Semen Petrowiç Kundas Şol döwürde maglumat we energiýa netijeli tehnologiýalar bilen baglanyşykly tehniki hünärmentler işjeň ösdürildi, «lukmançylyk fizikasy» hünärmentçiligi açyldy, Erewan şäherinde «lukmançylyk ekologiýa» taýarlanylygyny ýarlanygy; uniwersitet GDA-nyň we Soýuzlyk döwletiniň giňişliginde Ýewropa halkara maksatnamalaryna, maksatnamalaryna işjeň gatnaşdy, GDA-nyň ekologik bilim babatda esasy guramasyna öwrüldi, talyplaryň täsirleri üçin «Volma» halkara ekologik parki «okuw-ylmy toplumyny işjeňli peýdalanyp başlady, onuň bazasynda energiýanyň dikeldilýän çeşmeleriniň ulgamynda tehnologiýalary transfer etmegiň innowasiýa merkeziniň işi üçin infrastruktur döredilip başlaýar. energiýanyň alternatiw çeşmelerini ulanmagyň hasabyna energetika serişdeleriniň kompleksiniň talaplarynyň özbaşdak üpjün edilmegini ü Respublika we halkara maksatnamalarynyň çäklerinde radiobiologiýa, ekologiýa we energiýanyň dikeldilýän çeşmeleri babatda ylmy barlaglar dowam etdi. Uniwersitetiň ýanynda radiobiologiýa boýunça doktorlyk dissertasiýalary goramak boýunça ýeke-täk maslahat açyldy we işledi. 2013-nji ýylda ýokary ýylyň rektory wezipesine biologiýa ylymlarynyň namzady, doçent Waleriy Iwanowiç Dunaý bellendi.
Waleriy Iwanowiç Dunay BDU-da adamyň ekologiýasy kafedrasyna ýolbaşçylyk edýär, onuň öňünde uniwersitetiň uniwersitet toplumynyň gurluşygyna girizmegiň perspektiw meýilnamasyndan esasan uniwersitetiň işleýetini operleşdirmegiň esiniň esiniň esiniň esiniň esiydi.
Bu gün BDU-nyň A.D. Saharow adyndaky halkara döwlet ekologik instituty
2015-nji ýylda uniwersitet «A.D.Saharow adyndaky halkara döwlet ekologik instituty» diýlip atlandyryldy we Belarus döwlet uniwersitetiniň toplumyna girizildi.
Instituta direktor — biologik ylymlaryň doktoru, doçent Rodkin Oleg Iwanowiç ýolbaşçylyk edýär.
Häzirki wagtda institutda bilim prosesi üç fakultetde amala aşyrylýar: daşky gurşawyň monitoringi, ekologik lukmançylyk, hünärmentiň ýokarlandyrylmagy we gaýtadan taýýarlanylmagy, şeýle hem Täjik milli uniwersitetinde (Täjikistan Respubliksiýa, Düşhanbe) bilelikde.
Institutda 13 kafedra, şeýle hem UNESCO-nyň «Daşky gurşawyň radiasiýasy we menejmenti» kafedrasy işleýär, 216 mugallymlar (13 professor, 23 ylym doktoru, 82 ylymyň kandidaty, 73 dosent) işleýär. 1500-den gowrak talyplar, 205 magistrant, 33 aspirant okaýar. Şol sanda dünýäniň 16 ýurtyndan 254 daşary ýurt raýaty okaýar.
Rus dilinde ýokary bilim bermegiň I basgançagynda hünärmenleri taýýarlamak aşakdaky 7 hünärmentlik boýunça amala aşyrylýar: «Ýadro we radiasiýa howpsuzlygy»; «Tebigaty goramak işi» («Ekologik menejment we ekspertiza», «Ekologik monitoring» ugurlary); «Energiýa netijeli tehnologiýalar we energetika menejmenti»; «Lukmançylyk ekologiýasy»; «Lukmançylyk fizikasy», «Maglumat ulgamlary we tehnologiýalary» (ugurlar: saglygy saglaýyş saglygynda; ekologiýada); «Lukmançylyk-biologik iş». Studentler şu hünärmentleriň birini alýarlar: «Inžener», «Sport. Daşky gurşawy goramak boýunça inžener «,» Inžener-energiýa menejeri «,» Lukmançylyk fizigi «,» Inžener-programmaçy «,» Inžener-programmaçy-tejribeçi «. «Biolog-analitik. Biologiýanyň mugallymy «,» Tejribe-ekspert «. Iňlis dilli akymy «Lukmançylyk ekologiýasy» hünärmentçiliginde bar.
Magistraturada 5 hünär boýunça rus we iňlis dillerinde taýýarlyk açyldy: «Ekologiýa», «Ekologik menejment», «Urboekologiya», «Lukmançylyk ekologiýasy», «Ýaşyl ykdysadyýeti»; «Lukmançylyk biokimiýasy», «Sitogenetika», «Amaly immunologiýa» we «Radiobiologiýa» profilleri bilen «lukmançylyk-biologik iş»; «Lukmançylyk fizikasy» «Lukmançylykda fiziki usullar» we «Kompýuter lukmançylygy» profilleri bilen; «Bioinformatika»; «Ýadro we radiasiýa howpsuzlygy». Hünärmentleriň we profilizasiýalaryň köpüsi soňky 5 ýylda açyldy.
Aspiranturada ýokary maliýeli hünärmenleriň taýýarlanylmagy «Ekologiya», «Radiobiologiya», «Biofizika», «Biokimýa», «Ionlaşdyryjy nurlanmalary ölçemek üçin enjamlar we usullar we rentgen enjamlary», «Tebigy guramala, maddalar we önümler», «Matemler» maksatnamalaryň modelleşdirilmegi, sany usullary we toplumlary «; «Okuw we terbiýelemegiň teoriýasy we usuly».
Institutyň bitirijileri Respublikanyň dürli edaralarynda, guramalarynda we kärhanalarynda ekologlar, hünärmenler, inženerler-ekologlar, bioanalistler, inženerler-programmaçylar, energetikler, lukmançylyk fizikleri, dozimetristler, ylmy işgärler hökmünde işleýärler. Olar halkara ekologik guramalarynda we MAGATE-de talap edilýär.
Institutyň ylmy barlaglary kafedralarda guraldy. Olaryň mowzugy hünärmenleriň taýýarlyk görnüşine laýyk gelýär we esasan XX-XXI asyrda emele gelen we häzirki döwürde durmuş we ykdysady ösüş şertlerini kesgitleýän aktual ekologik meseleleri çözmäge gönükdirilýär. Institut «Belarus döwlet uniwersitetiniň jurnaly. Ekologiýa «. Her ýyl «Saharow okunmalary. XXI asyryň ekologik meseleleri «,» Ekologik bilim «we iňlis dilinde» Actual Environmental Problem «talyplary we aspirantlary üçin.
Institut tarapyndan ýakyn we uzak daşary ýurtlaryň 80-den gowrak okuw we ylmy merkezleri bilen hyzmatdaşlyk hakyndaky şertnamalara gol çekildi, olaryň çäklerinde bilelikdäki bilim we ylmy taslamalar, talyplar we mugallymlar arasynda akademik çalyşmalar, halkara seminaralary we maslahatlary amala aşyrylyklary amala aşyrylyşertleri amala. Diňe soňky 5 ýylda hünärmenleri bilelikde taýýarlamagyň bilim maksatnamalary Russiýadan, Täjigistandan, Özbegistandan we Polşadan gelen 5 ýokary ýokary ýokary bilen başlandy we üstünlikli amala aşyrylýar. Institut GDA-nyň ekologik bilim boýunça gatnaşýan döwletleriniň esasy guramasy derejesine eýedir
19.01.2022